Gjesteredaktør Ingrid Z. Aanestad

The Pillow Book er ein litterær bastard, og består av sladder, forteljingar, observasjonar, oppramsingar og lister over ulike ting. Her finst lister over vindar, insekt, elegante ting, avskyelege ting, passande tema for dikt, religiøse festivalar, ting ingen legg merke til. Måten Sei Shonagon uttrykker seg på er direkte og lite ornamentert: ho skildrar, konstaterer, kartlegg og reknar opp. Til saman blir det ei poetisk og sakleg undersøking av tilveret, denne merkelege heilskapen av varige fenomen, daglege hendingar, vakkert og stygt. Sei Shonagon var hoffkvinne ved keisarinne Teishi sitt hoff rundt år 1000, og det forfina og regelstyrte livet ved hoffet utgjer bakteppet for teksten. Penguin Classics-utgåva har eit fyldig forord av omsetjaren Meredith McKinney.

Gjennom korte, essayistiske prosastykke skriv Martin Glaz Serup fram sine Læsesteder på ein slik måte at lesaren av boka sjølv kan koma til å falla inn i tida, inn i si eiga lesehistorie, inn i fryd og sorg, reiser, oppvakningar, vennskap og irritasjonar. Eg blir minna på dette enkle, at å lesa også er ei fysisk erfaring, ein måte å forbinda seg med verda på.

«Hur kan man inte vilja leva när jag finns?» spør den vesle jenta i Dyksommar. Ei uredd og vakker forteljing om forferdelege ting. Eg elskar at det heile tida handlar meir om å leva enn om å overleva, og at ein kan symja gjennom sommaren med ein ny venn sjølv om det er langt til havet. Det finst trøyst i verda slik ho er, tenker eg medan eg les, og det finst trøyst i Sara Lundbergs måte å måla ein raud badedrakt og ein grøn grasplen på.

Forfattaren bak klassikaren Søstrene Makioka utforskar i dette essayet frå 1933 den klassiske japanske arkitekturens og kulturens møte med ein raskt framrusande vestleg modernitet. Eg las essayet for å forstå meir om huset eg bur i, om papir og gammalt treverk, mellomrom og motstand mot stygge elektriske innretningar, og blei overraska over overskotet og humoren som fanst her, over kor nennsomt forfattaren skriv fram nettopp halvmørkret. Boka inneheld ikkje minst ei minneverdig skildring av gleda ved å gjera sitt fornødne på eit iskaldt og mørkt do, langt frå skinande kvite fliser.

Kanskje det nærmaste ein kjem ei moderne putebok? Maggie Nelson er fragmentets og den komplekse tankens meister, ingen kjem unna med å herma etter henne. Bluets er ei undersøking av fargen blå, men også ei vandring gjennom kjærleikssorg, sex, skrift og einsemd. Mjukare og, ja, blåare, enn den hardtslåande The Argonauts, men ikkje mindre verd å lesa. «Fucking leaves everything as it is. Fucking may in no way interfere with the actual use of language. For it cannot give it any foundation either. It leaves everything as it is.»

Ei dagbok, nattbok. Nina Bouraouis siste roman handlar om å vera lita under ei stor sol i Algerie. Det handlar om å vera nesten vaksen og gå i nattlege gater i ein by langt borte frå barndomslandet, på veg mot klubben der det berre sit kvinner i baren. Det handlar om å hugsa, vita, bli til. Finnast til? Det er klart, hardt, ømt – og aldri lausrive frå dei historiske og politiske samanhengane mennesket inngår i.

Ein kort og nesten uhyggeleg presis roman om å vera barn når ein pandemi, i dette tilfellet spanskesjuka, sveipar inn. Maxwell er så nær barnet si livsverd, nær blikket og pulsen, skrekken, leiken. Presis, sa eg, men eg kunne også sagt: følsom, nøktern, etterretteleg.